Nghe Bích Phượng hát "Tự túc"

Bài hát này thuộc thể loại ca khúc quần chúng mang phong cách dân ca của nhạc sĩ Dương Minh Ninh sáng tác năm 1951, một tài năng âm nhạc thời kháng chiếng chống Pháp, quê ở Hội An, công tác tại Tiểu ban Văn nghệ Phòng Chính trị - Bộ Tư lệnh Liên Khu V. Ca khúc được phổ từ bài thơ "Bài ca tự túc" của Lưu Trùng Dương là tác phẩm đã đoạt Giải thưởng Văn học Nam Trung Bộ 1948 và đoạt giải A cuộc thi thơ “Tự túc” cùng năm), sau đó được phổ biến sâu rộng ở Liên Khu V, vào Nam ra Bắc. Cá nhân người viết đã nghe gần như hàng ngày bài hát này trên sóng phát thanh đài Cần Thơ với một giọng nữ trong vắt rất Nam Bộ là nghệ sĩ Bích Phượng, con gái của danh ca Út Trà Ôn.

Nghệ sĩ Bích Phượng

"Với 5 đoạn (couplet) và 1 điệp khúc (refrain) bài hát nói đến vấn đề sản xuất cây lương thực và cây công nghiệp để có cái ăn, cái mặc, cái để dùng, phải sản xuất đồ dùng hằng ngày, chế tạo vũ khí để đáp ứng nhu cầu của chiến trường Liên khu V, có sản xuất và tiết kiệm mới có thể trường kỳ kháng chiến và thắng lợi. “Bài ca tự túc” đã có đời sống sân khấu trong những năm kháng chiến chống Pháp và làm cho tên tuổi của tác giả được nhiều người biết đến. Dương Minh Ninh rất quen tay với loại nhạc viết cho thiếu nhi. “Chim sơn ca” (1948) và “Trường làng tôi” (1950) là hai ca khúc hay, dễ phổ biến cho lứa tuổi thiếu niên. Các cháu học sinh rất yêu thích, nhất là bài “Chim sơn ca” vào những năm đầu cuộc kháng chiến chống Pháp. Tác giả đã quán triệt phương châm “sáng tác hay nhưng mà dễ”. Đây là một việc làm không đơn giản vì có khi hay mà không dễ hoặc dễ mà không hay. Chữ dễ ở đây có nghĩa là dễ phổ cập cho quần chúng." (GS. TSKH Lâm Tô Lộc)

Lúa khoai ta gắng trồng sườn non đến bờ sông
Áo ta chưa ấm lòng thay mía ta trồng bông
Nhiều phân cho tốt màu, cuốc sâu cho nặng cành
Ngày đêm quên nắng mưa thâm canh rồi quản canh

Anh em ơi chúng ta góp muôn bàn tay
Gắng sức làm, sướng vui rồi đây có ngày
Anh em ơi chúng ta góp muôn bàn tay
Gắng sức làm, sướng vui rồi đây có ngày

Nón ta ta biết dầm buồng tơ có nhà bên
Áo thưa như áo dày ta hái bông làm nên
Dừa trong hay để hoài thắp lên ta làm dầu
Đừng mong ai giúp cho khi sông dài núi cao

Gái trai đua đến trường làm sao giấy đừng khan
Giấy ta ta chấy bằng tre đó rừng hoang
Rồi ta ta đúc rèn súng gươm cho thật nhiều
Vừa lo cho ấm no lo giữ gìn nước yên

Lúc dư ta để dành phòng khi thiếu về sau
Bố gai nhưng chắc bền the gắm ta cần đâu
Giàu sang ta chẳng tìm thứ xa hoa lụa là
Dù cho thô xấu hơn ta vững là của ta

Khắp nơi đang rất cần kìa ai chớ ngồi yên
Quyết thi đua cấy cày sản xuất cho nhiều lên
Toàn dân ta góp tình góp công xây cuộc đời
Ngày mai trên nước Nam một bầu trời sáng tươi